Windows en sommige programma’s kunnen niet altijd even goed overweg met de hoge resolutie.
Zit je eraan te denken je oude monitor te vervangen voor een 4K-exemplaar? Of ben je van plan een pc of laptop te kopen met zo’n scherm? Denk dan even goed na wat je ermee gaat doen. Zo’n hoge resolutie is niet voor iedereen even praktisch en sommige applicaties werken niet naar behoren.
Veel schermen (losse monitoren en laptops) zijn Full HD, dus de resolutie is 1920 x 1080 beeldpunten. De aspect ratio (verhouding tussen breedte en hoogte) is 16:9. Bij de oude niet breedbeeld monitoren (en tv’s) was dat 4:3. In de goedkopere klasse kom je nog wel eens lagere resoluties tegen, zoals HD+ (1600 x 900) en nog een enkele WXGA (1336×768). Bij goedkope laptops zie je dat meer dan bij monitoren, daar zijn de meeste al Full HD. Het aantal pixels dat er kan worden weergegeven is zichtbaar minder bij de niet HD resoluties.
Maar systemen met hogere resoluties zijn snel in opkomst. We komen veel varianten tegen, waaronder:
2736 x 1824 is de resolutie van de Surface en voor zover ik weet gebruikt geen enkele andere fabrikant deze resolutie. De aspect ratio is 3:2. De nieuwe Surface Book heeft dezelfde aspect ratio maar gaat zelfs tot 3000 x 2000 beeldpunten.
2560 x 1920. Dell en LG gebruiken de term Ultra Wide voor monitoren. Eigenlijk zijn het Full HD schermen met een extra stukje er aan in de breedte. Inderdaad is die breedte (2560/1920) ofwel ongeveer 1/3 meer dan de breedte van een gewone Full HD monitor met dezelfde hoogte. Je beeld is niet scherper of misschien moet ik zeggen, gedetailleerder, maar het is ideaal om twee of meer vensters naast elkaar te zetten.
Lees ook: Wat is 4k?
Het klinkt dus logisch om bij de aanschaf van een nieuwe monitor na te denken over een hogere resolutie dan Full HD. De bekendste toepassing is een verdubbeling in beide richtingen tot 3840 x 2160. Dit wordt 4K of Ultra HD genoemd. Je kunt ook verder gaan, er zijn ook 8K of 10K systemen; de 8K Ultra HD 2 (of UHDTV) is dus 7680 x 4320. Maar is dat ook logisch? Als je een foto toont, die tegenwoordig vaak veel meer megapixels hebben dan er in een Full HD monitor beschikbaar zijn zie je het verschil en is het heel mooi. De meeste video’s zijn echter nog maximaal full HD, en vaak minder. Hoe is een 4K systeem voor bijvoorbeeld de Windows gebruikers?
Wat veel gebruikers zich niet realiseren is dat heel veel informatie op je scherm op een 4K monitor nog maar ¼ van de oorspronkelijke grootte wordt. Je pictogrammen krimpen, en veel schermen starten standaard ook op ¼ van de grootte. Soms kan je dat makkelijk aanpassen, zoals in browsers. Met b.v. je muiswieltje gecombineerd met de Ctrl toets maak je snel de weergave groter of kleiner.
Soms kost dat wat meer moeite (je moet het in een menu zoeken, zoals bij weergave). Maar soms is het gewoon niet mogelijk. Ik ken gebruikers die via de rechtermuistoetskeuze in Windows via Beeldinstellingen een vergroting kiezen die alles weer opblaast tot Full HD niveau.
De winst in scherpte van een 4K monitor wordt daarmee behoorlijk verminderd. Je hebt wel 4 x zoveel beeldpuntjes om hetzelfde weer te geven maar de vergroting gaat ook wel wat ten koste van de verhoudingen en de winstkwaliteit valt dan tegen.
Sommige programma’s zijn helemaal niet aan te passen. Het gaat hier vooral om wat oudere Windows programma’s. In de onderstaande afbeelding staat een stukje van de Webwereld website in de Firefox standaardweergave, daarnaast newsreader Agent en daarnaast een vergrote weergave van diezelfde website in Vivaldi. Duidelijk is dat, hoewel de tekst haarscherp is, mensen die moeite hebben met kleine lettertjes de Agent tekst gewoon niet meer kunnen lezen, behalve als ze het vergrotingspercentage standaard flink opschroeven.
Kan daar nog wat anders aan gedaan worden? Ja, eigenlijk 2 dingen. Ten eerste zijn er in iedere feature Windows 10 update sinds de Anniversary Update verbeteringen aangebracht in de weergave. In de oudere Windows versies hebben ook standaard programma’s als Excel problemen met 4K monitoren.
Er zijn meldingen dat in Excel bijvoorbeeld random zwarte of grijze blokjes verschijnen als je de schaal op 120% zet. Op 100% (met die kleine weergave dus) heb je er dan weer geen last van. Andere toepassingen zien er ronduit wazig uit (dat is deels verholpen in de Fall Creators Update). Een programma manager bij Microsoft geeft hier commentaar op in een blog en het is duidelijk dat veel programma’s problemen hebben op 4K monitoren.
Een interessante mogelijkheid is om via de compatibiliteitsinstellingen het weergavegedrag aan te passen. Ga hiervoor naar de snelkoppeling, klik met de rechtermuistoets en kies Properties /Eigenschappen; hierna de tab Compatibiliteit. In dit venster staat een keus Override high-DPI scaling behavior. Scaling performed by / Gedrag van hoge DPI-schaalbaarheid negeren. Schaalbaarheid uitgevoerd door:
Je hebt de volgende mogelijkheden:
1 Niets instellen. De schermen tonen in een klein lettertype.
2 Applicatie (Application) instellen. Dat levert het kleinste lettertype op maar het beeld is wel wat scherper. Op de afbeelding is te zien dat er meer regels worden getoond. Het komt er op neer dat Windows zich niet met de schaling bemoeit en het aan de programmacode overlaat.
3 Systeem (System) instellen. Nu regelt Windows de schaling wel. Dit geeft niet altijd een helder beeld. De grootte is vergelijkbaar met de applicatie zonder compatibiliteitsinstelling.
4 Instellingen Systeem (verbeterd) (System enhanced). De grootte is weer vergelijkbaar met de applicatie zonder compatibiliteitsinstelling maar het beeld is aanzienlijk scherper en beter leesbaar.
Kan je daarmee al je programmaweergave problemen oplossen? Nee. Een programma dat wij ontwikkelden is een mix van .Net en niet .Net code. Het starten met een zogenaamd WPF .Net schermpje leverde elders in het programma problemen op met de weergave van een toolbar, waar tekst wegviel. De oorzaak heb ik niet gevonden (een workaround wel) maar het gebeurde uitsluitend op hoge resolutie monitoren. Het is ook niet te zeggen welke instelling het beste effect heeft, dat verschilt per applicatie. Maar Systeem (verbeterd) zou mijn eerste keuze zijn.
Let op de monitoruitgang van je Pc
Onlangs kreeg een klant van ons een nieuwe Pc van HP, je zou kunnen zeggen een “instap i7 Pc”. HP bleek bezuinigd te hebben op de grafische kaart, want deze had 1 mini display poort (digitale) uitgang en 1 standaard VGA-uitgang, dus niet digitaal. De klant vond de weergave via de VGA-poort op haar 2e monitor niet acceptabel en er werd besloten een grafische kaart te bestellen die wel 2 digitale uitgangen had (mini display poort en HDMI). De installatie bleek nog niet zo simpel als je zou verwachten op een gloednieuw HP systeem met een Nvidia grafische kaart.
Op het tweede scherm was er geen beeld. Met F10 werd naar de bios instellingen gegaan en werd eerst de interne videokaart uitgeschakeld. Na herstarten was er helemaal geen beeld meer. De kaart werd weer verwijderd en de pc opnieuw opgestart. Met de cd-rom werden de drivers geïnstalleerd, maar dit lukte niet omdat er geen geschikte videokaart gevonden wordt. De kaart weer geplaatst en opnieuw werden de drivers geïnstalleerd. Dit leek goed te gaan maar op het eind kwam de melding dat de installatie mislukt is. Toen werd geprobeerd de drivers te downloaden bij HP.
Dit lukte niet omdat de videokaart niet op de HP website te vinden is. Op de Nvidia website werd na de nodige moeite een download gevonden. Hierna werd de detectie van de kaart gestart waarvoor Java nodig blijkt te zijn. Dit werd geïnstalleerd. Windows meldt dat voor de installatie van de nieuwe hardware een herstart nodig is en hierna kwam op beide schermen beeld.
Conclusie
Moet je dan maar afzien van een 4K monitor? Mijn advies zou zijn om bijvoorbeeld in een winkel te gaan kijken voor je beslist. Als je niet goed bent in het lezen van kleine lettertjes is de kans dat je gaat compenseren met een hoog vergrotingspercentage waarmee het voordeel grotendeels verdwijnt.
Zeker als je een relatief dure 4K monitor hebt gekozen is het de meerprijs dan mogelijk niet waard; de prijzen lopen behoorlijk uiteen. Je kunt ook nog kiezen voor een Ultra Wide monitor, je hebt dan wel meer schermoppervlakte maar in de praktijk geen weergaveproblemen. Een andere oplossing is, als je gebruik maakt van 2 monitoren, voor de 2e een Full HD te kiezen. Je kunt dan altijd een slecht leesbaar programma naar dat 2e scherm schuiven en het daar draaien en op je hoofdscherm genieten van de hoge weergavekwaliteit.
Bron: Webwereld